Marek Kunicki-Goldfinger: Towarzystwo Kursów Naukowych 1978-1980 [Society for Academic Courses 1978-1980]. Kraków : Księgarnia Akademicka, 2024

 Marek Kunicki-Goldfinger: Towarzystwo Kursów Naukowych 1978-1980 [Society for Academic Courses 1978-1980]. Kraków : Księgarnia Akademicka, 2024. ISBN: 9788383680330

Electronic version: https://books.akademicka.pl/publishing/catalog/book/682

[Polski poniżej]

Keywords: 

Society for Academic Courses 1978-1980, university, freedom of science, freedom of education, social resistance, intellectuals in the People’s Republic of Poland, communist repression in the People’s Republic of Poland 

Synopsis

SOCIETY FOR ACADEMIC COURSES 1978-1980

This book is divided into two main parts: the first, presented by the publisher as an original monograph, and the second, a collection of documents. The book explores the foundation, operation, and history of a state-independent institution established in communist Poland in January 1978 to defend fundamental human rights, including freedom of conscience, thought, expression, science, and education. This institution was named the Towarzystwo Kursów Naukowych [Society for Academic Courses], referencing the tradition of a similar organisation that existed in partitioned Poland when, during a brief period of liberalisation following the 1905 Revolution, the Russian authorities allowed such an institution to operate legally in the so-called Kingdom of Poland.

------

Książka Marka Kunickiego-Goldfingera dotyczy działania niezależnego od władzy komunistycznej

stowarzyszenia, Towarzystwa Kursów Naukowych (TKN), w okresie od stycznia 1978 roku. Jego powstanie poprzedzone było inicjatywą młodzieży akademickiej i przede wszystkim grupy naukowców, którzy zorganizowali od jesieni 1977 r. regularne, niezależne od władzy wykłady (tzw. Uniwersytet Latający) przede wszystkim z najnowszej historii i literatury. Do podjęcia takich działań zmuszały ich komunistyczne władze PRL, które ograniczały i cenzurowały szczególnie te obszary nauki i kultury.

Publikacja składa się z dwóch części. W pierwszej przedstawiono genezę, znaczenie, powstanie i opis funkcjonowania niezależnych wykładów organizowanych przez Towarzystwo Kursów Naukowych w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu i innych ośrodkach akademickich. Następnie pokazano reakcję na te wykłady (pozytywną – Kościoła i negatywną – władz politycznych i Służby Bezpieczeństwa). Opisano działania mające na celu rozbijanie wykładów, które zakończyły się użyciem siły fizycznej przez zorganizowane przez władzę bojówki. W rezultacie TKN musiał zawiesić otwarte wykłady przeprowadzane w prywatnych mieszkaniach i zaczął je organizować w kościołach albo w postaci zamkniętych zajęć seminaryjnych. Rozbudowano też wówczas podziemną działalność wydawniczą, udostępniając publicznie wyniki badań niezależnych naukowców, nie tylko z historii i literatury, ale też z ekonomii, pedagogiki i filozofii politycznej. Zbudowano też system stypendialny wspierający młodych naukowców niemogących prowadzić badań w ramach oficjalnych studiów. Uzyskano bardzo szerokie poparcie, również finansowe, od polskiej emigracji (szczególnie J. Giedroycia i Radia Wolna Europa), a także wsparcie od środowisk naukowych, intelektualnych i nauczycielskich z Zachodu (szczególnie z USA, Wielkiej Brytanii i Francji). Rozpoczęto też współpracę ze środowiskiem nauczycielskim, czego efektem był Latający Ogólniak przygotowujący młodych ludzi do studiów, a także szeroko kolportowany List do nauczycieli. Wiele pracy ideowej włożono w przywrócenie etosu niezależnej inteligencji, odpowiedzialnej za społeczeństwo, a także w odbudowę tradycji polskiej refleksji politycznej i światopoglądowej. W drugiej części książki TKN pokazano w świetle dokumentów, wybranych, ułożonych i opracowanych przez Marka Kunickiego-Goldfingera.