Opis
Przeszło sto lat temu socjalista i działacz społeczny Edward Milewski określił kooperację mianem „socjologii stosowanej”. Niniejsza książka jest próbą przybliżenia splotu socjologii i spółdzielczości, a więc ukazania styku teorii naukowej i kolektywnego działania. Pragniemy pokazać, jak polska myśl spółdzielcza problematyzowała zagadnienia socjologiczne i jak jeden z ważniejszych ruchów społecznych na ziemiach polskich rozwijał samoświadomość, odwołując się do teorii naukowych. Czytelnik znajdzie w tomie zarówno pisma klasyków polskich nauk społecznych, takich jak Stanisław Ossowski czy Stefan Czarnowski, jak i teksty działaczy spółdzielczych, którzy zajmowali się refleksją nad funkcjonowaniem i rozwojem ruchu. Zadaniem książki jest więc ponowne przyjrzenie się historii związanych ze spółdzielczością idei naukowych, które pozwalają w niej widzieć coś więcej niż wyłącznie jeden z rodzajów gospodarki uspołecznionej. W świetle tekstów zamieszczonych w niniejszej antologii spółdzielczość to oddolne „laboratorium” zmian społecznych.
Spis treści
Socjologia stosowana. Od teorii socjologicznej do instytucji
wspólnego działania (Bartłomiej Błesznowski, Aleksandra
Bilewicz) / IX
Kwestia społeczna — wspólne korzenie spółdzielczości i nauk
społecznych / XIII
Dwie wizje społeczeństwa — Bürgerliche Gesellschaft i doktryna
socjetarna / XX
Socjologowie i spółdzielczość — Tönnies, Mauss, Polanyi /XXVIII
Polska — socjalizm bezpaństwowy jako socjologia przyszłości / XXXVIII
Edward Abramowski — od uspołecznionej duszy do polityki braterstwa / XLIV
Instytucje czystego uspołecznienia / LV
O niniejszym zbiorze / LXIII
Podziękowania / LXXII
Zasady edycji / LXXIV
Część I
Teoria społeczna kooperacji
Edward Abramowski Metafizyka doświadczalna / 3
Rozdział V. Tożsamość ludzka. Ideał braterstwa / 3
Rozdział VI. Zagadnienie woli / 10
Rozdział VII. Życiowa etyka przyjaźni / 15
Stefan Czarnowski Wprowadzenie do kwestii społecznej w dobie obecnej / 21
Część II
Ideologia i propaganda
Edmund Zalewski Wrażenia wzrokowe w propagandzie ruchu spółdzielczego / 41
Vachan Totomianz Mistycyzm spółdzielczości (o przemianach idei spółdzielczej) / 45
Część III
Więzi społeczne i formy współdziałania
Tadeusz Kłapkowski Istota społeczeństwa (fragment) / 53
Rodział III. Więź społeczna / 53
Formy stosunków pomiędzy ludźmi / 53
Istota i rodzaje więzi społecznych / 56
Rozdział IV. Klasyfikacja form społecznych / 58
Stanisław Ossowski Socjologiczne podstawy nowoczesnej urbanistyki / 61
Część IV
Konsumpcja, praca, wartość
Maria Orsetti Teoria nadwartości a kooperatyzm spożywców / 79
Bogdan Suchodolski Praca w ujęciu Brzozowskiego i Abramowskiego / 92
Część V
Kooperacja w systemach gospodarczych
Väinö Tanner Miejsce spółdzielczości w systemach gospodarczych / 103
Wstęp / 103
Spółdzielczość w ramach gospodarki regulowanej względnie częściowo
planowej / 106
Ruch spółdzielczy w ramach dyktatorsko-kapitalistycznej gospodarki
planowej / 114
System włoski / 115
System niemiecki / 116
System austriacki / 119
Spółdzielczość w ramach gospodarki dyktatorsko-socjalistycznej / 121
Ruch spółdzielczy w ustroju demokratyczno-socjalistycznym / 128
Wnioski / 132
Stanisław Miłkowski Ustrój gospodarki drobnorolnej a spółdzielczość / 135
Kształtowanie się struktury gospodarczej polski / 135
Walka o pozycję gospodarczą wsi / 142
Organizacja / 142
Organizacja przetwórstwa / 145
Organizacja zaopatrywania /. 147
Organizacja obrotu pieniężnego / 147
Część VI
Kooperacja, przywództwo, hierarchia
Jan Sondel Działacz społeczny jako socjolog / 157
Socjologia i jej zadania / 157
Socjologia a akcja społeczno-oświatowa i wychowawcza / 160
Wieś jako przedmiot socjologicznego zainteresowania / 164
Socjologia wsi / 171
Edmund Zalewski Socjologiczne podstawy kierownictwa w spółdzielczości / 177
Część VII
Nieuchronność instytucjonalizacji? Epilog
Zbigniew Galor Tradycyjna własność spółdzielcza i zarządzanie
w warunkach transformacji ustrojowej / 187
Spółdzielczość w przekształceniach ustrojowych w Polsce / 188
Spółdzielczość — własność a rynek / 189
Problem własności spółdzielczej / 192
Koncepcje własności spółdzielczej / 194
Własność spółdzielcza a spółdzielcze sposoby produkcji, wymiany oraz świadczenia usług / 199
Własność spółdzielcza a zarządzanie / 200
Przypadek grupy Mondragon / 202
Tradycyjne i współczesne formy własności spółdzielczej (spółdzielni) / 203
Kazimierz Z. Sowa Od wspólnoty do związku instytucyjnego. Kilka uwag o rozwoju i społecznych przemianach spółdzielczych zrzeszeń konsumenckich / 207
Społeczna geneza stowarzyszeń spożywców / 207
Rozwój spółdzielczości i koncepcje kooperatyzmu / 219
Spółdzielnie spożywców w Polsce / 225
Rozwój i społeczne przemiany spółdzielczości spożywców w Polsce
Ludowej / 235
Postscriptum 2017 / 248
Noty biograficzne / 258
Noty bibliograficzne / 270
Bibliografia / 272
Indeks osób / 278
Bartłomiej Błesznowski, Aleksandra Bilewicz
Socjologia stosowana. Od teorii socjologicznej do instytucji wspólnego
działania
(FRAGMENTY WPROWADZENIA)
Przeszło sto lat temu socjalista i działacz społeczny Edward Milewski określił kooperację mianem „socjologii stosowanej”. […] Przez określenie „kooperacja” Milewski rozumiał ruch społeczny, który został zapoczątkowany ponad sześćdziesiąt lat wcześniej w przemysłowej Anglii. […] Organizacja polityczna przyszłego ruchu robotniczego pozostawała w stałej symbiozie z inicjatywami gospodarczymi grup uciskanych. Sprzężenie idei i praktyki w służbie „solidarności klasowej” było jednym z głównych czynników emancypacji całej klasy ludowej (w tym także chłopstwa i biedniejszej burżuazji) w XIX i początkach XX wieku, które nie ograniczały się wyłącznie do robotników […]
Niniejsza książka stanowi próbę przybliżenia splotu idei spółdzielczości i socjologii, a więc styku nauki i praktyki, na gruncie polskim. Pragniemy pokazac, w jaki sposób polska myśl spółdzielcza problematyzowała zagadnienia socjologiczne, czerpiąc z teorii powstałych zarówno na Zachodzie, jak i na rodzimym gruncie. Pokazujemy zatem, w jaki sposób jeden z ważniejszych ruchów społecznych na ziemiach polskich rozwijał samoświadomość, odwołując się do teorii naukowych. Naszym celem jest ukazanie także, że ze spółdzielczością na różne sposoby byli związani, teoretycznie lub praktycznie (bądź w obu tych sferach), czołowi przedstawiciele polskiej myśli społecznej, jak na przykład Stefan Czarnowski czy Stanisław Ossowski. Refleksjom socjologiczno-spółdzielczym oddawało się także wielu innych autorów związanych z ruchem spółdzielczym, mniej znanych w świecie naukowym.
No comments:
Post a Comment